Nội tình của ngoại tình qua phân tích phim "Mùa hè chiều thẳng đứng"
Trong Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng, ngoại tình có thể được xem như một "thuật toán" của cảm xúc, nơi mà các nhu cầu tự thỏa mãn, thân mật, kết nối hay giao tiếp đều mất và kết quả là ngoại tình!.
Phim “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng” (The Vertical Ray of the Sun) của đạo diễn Trần Anh Hùng là một tác phẩm nghệ thuật mang đậm chất thơ, lấy bối cảnh Hà Nội trong những ngày hè nắng gắt. Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng (2000) hiện lên trong một cuộc sống thanh bình, những thói quen sinh hoạt giản dị, nền nã cùng cái tình người của một gia đình Hà Nội.
Nhân vật chính trong bộ phim là ba chị em sống trong khu phố cổ, nơi vốn được coi là cái nôi văn hóa người Tràng An. Cô Sương (diễn viên Như Quỳnh), chị cả, có một cuộc sống tưởng như hạnh phúc với chồng là nhà thực vật học. Cả hai đều chơi vơi với mối tình không tên của riêng mình. Khanh (NSUT Lê Khanh) có vẻ hạnh phúc nhất, lúc nào cũng quấn quít bên anh chồng nhà văn hào hoa lịch lãm nhưng luôn trăn trở với cảm xúc và ý tưởng cho cuốn tiểu thuyết đầu tay. Còn Liên, cô em gái út ngây thơ trong trắng, mang trong mình mơ ước và khát khao tìm được tình yêu của cuộc đời. Tất cả những câu chuyện về cuộc đời các nhân vật trong phim đều rất đời, bình dị, tình tiết phim không cao trào, không kết thúc.
Ba chị em Sương, Khanh và Liên trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
Lev Tolstoy từng nhận định: "Mọi mối tình hạnh phúc đều giống nhau, nhưng mỗi mối tình bất hạnh lại khác biệt theo cách của riêng nó." Trong "mùa hè chiều thẳng đứng" của đạo diễn Trần Anh Hùng, câu nói ấy vang vọng qua từng khung hình, nơi những mối quan hệ căng thẳng và đầy uẩn khúc được bóc tách. Ngoại tình trong nhiều bộ phim không chỉ là một hành động phản bội, mà là kết quả của những vấn đề phức tạp bên trong mỗi nhân vật. Những vết nứt trong tâm lý, cảm xúc chưa được giải quyết, và sự thiếu thốn trong các mối quan hệ là những yếu tố gây ra sự đổ vỡ.
1. Ngoại tình: thuật toán của cảm xúc trong phim
Trong Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng, ngoại tình có thể được xem như một "thuật toán" của cảm xúc, nơi các yếu tố như nhu cầu tự thỏa mãn, thiếu thân mật, sự mất kết nối trong mối quan hệ và sự thiếu giao tiếp dẫn đến một kết quả – ngoại tình.
Theo tâm lý học ta có công thức: nhu cầu tự thỏa mãn lớn hơn sự thân mật = ngoại tình, các nhân vật trong phim lần lượt hiện lên như biểu tượng của những nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự phản bội, một cách vừa thực tế vừa đầy chất thơ.
Những cuộc hôn nhân lặng lẽ, nhưng không thân mật
Câu chuyện của vợ chồng chị cả là một bi kịch kín đáo, được che đậy bởi những sinh hoạt đời thường. Sống cùng một mái nhà, chia sẻ những bữa cơm, nhưng tình cảm giữa họ đã nguội lạnh. Chị cả gắng gượng giữ gìn gia đình bằng sự hy sinh không điều kiện, trong khi sự vô tâm từ người chồng đã xói mòn từng chút một sợi dây liên kết giữa họ.
Bi kịch ở đây không nằm ở hành động ngoại tình rõ ràng, mà ở chính sự thờ ơ, mất kết nối đã tồn tại từ lâu. Đây chính là kiểu quan hệ thiếu thân mật thực sự – nơi một bên cứ mãi cho đi, còn bên kia chỉ tiếp nhận mà không hề đáp trả. Những "red flags" dần tích tụ, biến một cuộc hôn nhân tưởng chừng bình lặng thành một vùng đất cằn cỗi của cảm xúc.
Vợ chồng chị cả Sương trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
Người đàn ông của nhu cầu tự thỏa mãn
Chồng của chị hai – một người đàn ông lặng lẽ nhưng luôn bị thôi thúc bởi những thiếu thốn không tên. Ông là hiện thân của kiểu ngoại tình vì nhu cầu bù đắp, khi những trống rỗng bên trong không thể được lấp đầy bằng sự gắn kết gia đình. Những cuộc gặp gỡ ngoài luồng của ông không chỉ là tìm kiếm khoái cảm xác thịt, mà còn là một nỗ lực tuyệt vọng để xác nhận giá trị bản thân, để cảm nhận rằng mình còn "được muốn."
Thế nhưng, hành động ấy phơi bày sự thiếu trưởng thành về cảm xúc. Ông không thể trì hoãn sự thỏa mãn tức thời để bảo vệ mối quan hệ lâu dài. Những lựa chọn ngắn hạn ấy không chỉ làm tổn thương người khác mà còn bộc lộ một trái tim yếu đuối, bị giam hãm trong vòng xoáy của tự ti và nhu cầu được công nhận.
Chồng chị hai trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
2. Nội tình của ngoại tình
Để hiểu rõ hơn về những động lực và nguyên nhân dẫn đến ngoại tình trong Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng, chúng ta cần đào sâu vào những tổn thương cảm xúc và tâm lý của các nhân vật. Phần tiếp theo sẽ khám phá "nội tình" của ngoại tình, phân tích những cảm xúc ẩn sâu và những yếu tố tâm lý quyết định hành động này.
Sự thiếu thốn cảm xúc và nhu cầu được công nhận
Vợ chồng chị cả Sương trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
Chồng của chị Hai là một ví dụ điển hình cho những người ngoại tình vì nhu cầu thỏa mãn bản thân và tìm kiếm sự công nhận. Trong lòng anh ta luôn có một khoảng trống lớn về cảm xúc, một cảm giác thiếu thốn về giá trị bản thân. Khi mối quan hệ hôn nhân không đáp ứng được nhu cầu tình cảm hay sự công nhận, anh ta tìm đến những cuộc tình ngoài luồng để cảm nhận mình vẫn còn “được muốn” và có giá trị. Đây là biểu hiện của những tổn thương cảm xúc sâu sắc, nơi sự thiếu tự tin và sự thiếu thốn tình cảm đã thôi thúc anh tìm kiếm sự an ủi từ bên ngoài. Hành động ngoại tình của anh không chỉ là một cơn mê đắm khoái cảm xác thịt, mà là một cách để anh lấp đầy khoảng trống mà mối quan hệ hôn nhân không thể bù đắp.
Sự mất kết nối và cô đơn trong mối quan hệ
Vợ chồng của chị Cả sống trong một sự cô đơn mà cả hai đều không nhận ra. Dù sống cùng một mái nhà, chia sẻ những bữa ăn và những sinh hoạt hàng ngày, nhưng giữa họ đã có một khoảng cách vô hình. Chị Cả, trong nỗ lực giữ gìn gia đình, đã hy sinh bản thân và tình cảm riêng để đáp ứng nhu cầu của người chồng. Tuy nhiên, sự hy sinh này không được đáp lại, khiến chị rơi vào trạng thái cảm giác cô đơn và mệt mỏi. Người chồng, dù ở gần, nhưng lại thiếu đi sự quan tâm và kết nối cảm xúc, khiến chị Cả dần cảm thấy mất đi sự tôn trọng và yêu thương trong chính mối quan hệ của mình. Sự thiếu thân mật và giao tiếp giữa họ tạo ra một khoảng cách cảm xúc ngày càng lớn, và có thể dẫn đến việc ngoại tình như một cách để tìm lại sự gần gũi và kết nối mà họ thiếu thốn.
Nỗi sợ mất kiểm soát và khao khát tự do
Với những nhân vật như chị Cả, nỗi sợ mất kiểm soát và khao khát tự do cũng là yếu tố quan trọng dẫn đến ngoại tình. Trong phim, chị Cả là người luôn gắn bó với gia đình và cố gắng giữ gìn mối quan hệ, nhưng trong sâu thẳm, chị cảm thấy bị kìm hãm bởi những hy sinh vô điều kiện mà không có sự chia sẻ. Cuộc sống hôn nhân dần trở thành một vòng xoáy ngột ngạt, nơi chị cảm thấy mình không thể sống theo cách mình muốn. Cảm giác mệt mỏi, bất mãn dần dâng lên, và trong một khoảnh khắc yếu đuối, chị tìm đến một người đàn ông khác, hy vọng tìm lại sự tự do và sự thỏa mãn bản thân.
Chị cả Sương và nhân tình trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
Mối quan hệ bị thiếu sự tôn trọng và đánh mất sự tin tưởng
Một trong những nguyên nhân khiến ngoại tình xảy ra là khi một mối quan hệ mất đi sự tôn trọng và niềm tin giữa các bên. Chồng của chị Cả dường như không còn coi trọng vợ mình, trong khi chị vẫn cố gắng hy sinh để duy trì gia đình. Sự thờ ơ, vô tâm trong mối quan hệ của họ chính là một dạng tổn thương cảm xúc nghiêm trọng. Khi một người cảm thấy không được tôn trọng hoặc yêu thương, họ dễ dàng tìm kiếm sự an ủi từ bên ngoài. Và đây cũng chính là nguyên nhân mà những mối quan hệ ngoại tình thường xuyên diễn ra trong những bối cảnh thiếu thốn tình cảm và sự đánh giá đúng mực.
Sự thiếu khả năng đối mặt và giải quyết vấn đề
Cuối cùng, một yếu tố quan trọng dẫn đến ngoại tình là sự thiếu khả năng đối mặt và giải quyết những vấn đề cảm xúc trong mối quan hệ. Những nhân vật trong phim đều không đủ khả năng đối diện với những cảm xúc phức tạp mà họ đang trải qua, thay vào đó, họ lựa chọn cách chạy trốn qua những mối quan hệ ngoài luồng. Việc không thể giao tiếp rõ ràng về những cảm xúc không hài lòng hay nhu cầu chưa được đáp ứng đã khiến những mâu thuẫn tích tụ dần, biến thành một khối u cảm xúc mà họ không thể giải quyết, dẫn đến hành động ngoại tình như một cách giải thoát tạm thời.
Vợ chồng chị hai Khanh trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
3. “Mùa hè” hay sự tù túng và “chiều thẳng đứng” hay sự phơi bày
Ánh nắng mùa hè trong phim không chỉ đơn giản là hiện tượng thời tiết mà còn là một ẩn dụ sắc bén cho sự căng thẳng và áp lực trong mối quan hệ. Khi ánh sáng chiếu thẳng, không một ai có thể trốn tránh, mọi vết nứt, mọi điều chưa nói đều được phơi bày. Mùa hè không chỉ làm mệt mỏi thể xác mà còn soi rọi những vấn đề ẩn giấu trong bóng tối của cảm xúc. Trong phim, ta thấy những nhân vật không dám đối mặt và thừa nhận nỗi đau của mình. Họ lẩn tránh, không thể nói ra những suy nghĩ chân thật nhất, và chính điều này dần dẫn đến sự đổ vỡ trong mối quan hệ. Một người thì luôn hy sinh, luôn cho đi mà không nhận được sự đáp lại, trong khi người kia chỉ biết nhận mà không hề thấu hiểu. Đây chính là sự bất công, là nỗi buồn lặng lẽ mà họ phải gánh chịu. Cảm giác mất kết nối ấy ngày càng lớn dần, tạo thành một cái bẫy vô hình, khiến họ lạc lối trong những cảm xúc tiêu cực, không tìm được lối thoát.
Chị hai Khanh trong “Mùa Hè Chiều Thẳng Đứng “ (2000)
Điều phim muốn gửi gắm là một bài học nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: mỗi mối quan hệ cần có những ranh giới rõ ràng và sự giao tiếp chân thành, để không bị rơi vào tình trạng bế tắc, khiến tổn thương không thể hàn gắn. Chúng ta cần học cách nói lên cảm xúc thật của mình, để không chỉ nuôi dưỡng tình yêu mà còn bảo vệ chính bản thân mình khỏi những đau khổ không đáng có.
Ngoại tình là kết quả, không phải nguyên nhân
Ngoại tình, như trong câu chuyện phim, không phải là nguyên nhân gây ra sự đổ vỡ mà là kết quả của những vấn đề chưa được giải quyết. Những sự thiếu thân mật, những nhu cầu không được đáp ứng, nếu không được nhận diện và đối mặt sớm, sẽ trở thành những vết nứt ngày càng lớn, cuối cùng dẫn đến sự phản bội. Vì thế, điều quan trọng là chúng ta cần mở lòng để nhìn nhận vấn đề ngay từ đầu, giải quyết những vướng mắc trong cảm xúc trước khi chúng trở thành những điều không thể tháo gỡ.
Sự tự trọng là chìa khóa
Trong mọi mối quan hệ, sự tự trọng là chìa khóa giúp chúng ta duy trì sự bình yên. Những ai có nhu cầu thỏa mãn lớn cần học cách kiềm chế và trì hoãn, thay vì chạy theo những khoảnh khắc ngắn hạn mà bỏ qua hậu quả. Còn với những người bị tổn thương, điều cần thiết là dũng cảm đối diện với sự thật, tìm cách khôi phục sự công bằng, để mỗi người trong mối quan hệ đều cảm thấy được tôn trọng và yêu thương. Sự tự trọng, lòng dũng cảm, và sự trung thực sẽ giúp họ bước ra khỏi những mối quan hệ độc hại, tìm lại sự bình an và hạnh phúc trong cuộc sống.
Kết:
Bỏ qua những chi tiết tâm lý nặng nề, bí bách như chính cái oi ả của mùa hè trong tác phẩm, "Mùa hè chiều thẳng đứng" vẫn xứng đáng là bộ phim bạn nên dành thời gian để thưởng thức, nhất là trong một buổi trưa ngái ngủ, khi mà cái nóng dường như chảy chậm, và tâm hồn ta muốn lắng đọng. Đó là khoảnh khắc mà một tâm hồn yêu nhạc Trịnh sẽ cảm nhận được rõ ràng, như tiếng chim hót vang vọng trong làn gió nhẹ, như tiếng mưa thấm vào mái nhà, vỡ ra từng hạt, và những tiếng người vọng lại từ một thời xưa cũ, lặng lẽ nhưng đầy chất chứa.
Nhưng đằng sau sự dịu dàng ấy, "Mùa hè chiều thẳng đứng" cũng không thiếu những khúc mắc, những câu chuyện chưa được nói ra, những mối quan hệ bế tắc chưa tìm được lối ra. Ngoại tình, sự thiếu vắng sự thân mật, những nỗi đau lặng lẽ của những trái tim không còn kết nối – đó là những vấn đề không bao giờ cũ, luôn hiện hữu trong cuộc sống quanh ta.
Nguồn tham khảo:
Phim “Mùa hè chiều thẳng đứng” - Đạo diễn Nguyễn Anh Hùng
Why People Cheat in Relationships - Mark Manson
Các nghiên cứu và lý thuyết của Shirley P. Glass về ngoại tình, đặc biệt là trong cuốn Not Just Friends.
Hold Me Tight: Seven Conversations for a Lifetime of Love của Dr. Sue Johnson
The Seven Principles for Making Marriage Work của John Gottman